Baltische Staten

Sinds vorige week donderdag ben ik, zoals jullie wellicht al begrepen hadden, bezig aan mijn inmiddels alweer vijfde Oost-europareis (korte tripjes uitgezonderd). Dat schiet aardig op en als alles goed gaat kan ik over een paar weken alle landen van oost-europa afvinken, Rusland uitgezonderd. Dan wordt het dus tijd voor een nieuw project. Iemand ideeen?
Donderdag vloog ik naar Kaunas vanuit Charleroi. In het vliegtuig zat ik naast twee jongens die uit Vilnius afkomstig waren, maar een jaar in Tilburg hadden gestudeerd. Van een van hen kreeg ik meteen een lift aangeboden naar Vilnius, wat mij goed uit kwam omdat ik daar een bed in een hostel had geboekt. Hoewel, een bed... Het is het enige hostel waar ik ooit ben geweest waar ze geen stapelbedden hebben, maar een soort oversized Expedit-ikea-kasten waar per plank in de lengte een mens in past. Ik sliep die nacht dus in mijn eigen soort van hol, uberhaupt niet wetend of er eigenlijk nog andere mensen binnen waren gekomen diie avond, want de wanden isoleerden aardig.

De dag erna heb ik Vilnius bekeken. Wat mij betreft niet veel bijzonders, al is een deel van de stad vergeven van de artistieke uitingen, zodat je hier een daar een gevel vol ingemetselde kunstwerkjes hebt, of een uitgebreide muurschildering etc. Dat deel van de stad is dan ook officieus 'afgescheiden' van de rest en kent zijn eigen constitutie waarin de regels van haar bewoners (of van iedereen?) in vastgelegd zijn. Het zijn er 30, varieerend van 'Iedereen heeft het recht om van de kat te houden' en 'Een kat heeft niet de plicht om van de eigenaar te houden, maar moet er zijn als dat nodig is' tot 'Iedereen heeft het recht om niet begrepen te worden' en 'Niemand heeft het recht geweld te gebruiken'. Erg interessant is overigens ook het museum van Genocide, dat ik na enige twijfel toch maar heb bezocht. Het is gehuisvest in het gebouw waar vroeger de KGB zat en naast een indrukwekkende expositie over de deportaties die zowel de Russen als de Duitsers in de afgelopen eeuw hebben uitgevoerd in de Baltische staten en een expositie over het werk van de KGB bevindt zich in de kelder de oude KGB-gevangenis, die in oorspronkelijke staat is (hersteld). Een huiveringwekkkende aangelegenheid en het doet eeen serieuze aanslag op mijn mensbeeld, waarin mensen voornamelijk geneigd zijn tot 'het goede', hoe vaag dat ook gedefinieerd is. In ieder geval moge duidelijk zijn dat de praktijken die hier werden uitgevoerd in geen enkel geval tot 'het goede' behoren. Geruststellend is dat de KGB altijd te weinig mensen had, omdat er niemand wilde werken. Daar troost ik mij dan maar mee.

Na een dag had ik Vilnius wel gezien: het is best groot, maar er valt niet zo heel veel te beleven en ook de architectuur nodigt niet uit om langer rond te blijven hangen dan noodzakelijk, al schijnt de oude stad wel Unesco-waardig te zijn.

Ik vertrok dus richting het noorden, naar Siauliai. Een onooglijk plaatsje, dat bekend is vanwege de 'hill of crosses' een stukje ten noorden van de stad. Zoals de naam al doet vermoeden is dat een heuvel die al sinds jaar en dag (en tegen de verdrukking van de Russische overheersing in) werkelijk helemaal vol staat met kruizen, mariabeelden en rozenkransen. En hoe meer mensen die komen bezichtigen, hoe groter de verzameling natuurlijk wordt. In Siauliai zelf heb ik het geluk dat er een grote braderie is, dus begeef ik mij onder de plaatselijke bevolking en proef ik een russische kruising tussen malt bier en coca-cola. Vreemd en eigenlijk helemaal niet zo lekker.
Vanuit Siauliai neem ik de bus naar Riga, de hoofdstad van Letland. De volgende dag ga ik naar een nationaal park, wat erg lastig te bereiken blijkt. De mevrouw die me een treinkaartje verkoopt is dan ook stomverbaasd dat ik daarheen wil en niet naar het grootste strand van Letland (Jurmala), wat ook die kant op is. Ik stap bovendien in de verkeerde trein, waarna ik mij door de vriendelijke en geduldige conducteur (bierbuik, grote snor, jampotglazen) laat uitleggen dat ik moet overstappen, met 2 uur overstaptijd in Dubulti, een vakantieplaatsje aan zee vol houten huizen en verder niet veel te beleven.
Eindbestemming Kemeri blijkt een oud spa-resort te zijn, maar het is nu nagenoeg verlaten (ook de enorme betonnen flats die wellicht ooit bewoond werden door inwoners of vakantiegangers) en een centrum van het plaatsje is niet te vinden. Wel vind ik een bron van mineraalwater dat eeuwige schoonheid belooft. Nadat ik er aan geroken heb besluit ik echter dat ik liever lang en lelijk leef dan dat ik hier ter plekke -zij het voor altijd schoon- sterf aan vergiftiging. Mijn plan om een fiets te huren valt bij gebrek aan een fietsverhuur in het water, waarna ik mijn weg dan maar lopend -door de zinderende hitte- vervolg. Al mijn moeite wordt beloond met een houten vlonder-pad door het moeras van 500 meter lang, waar ik tientallen bijzondere insectensoorten spot die het stuk voor stuk op mij voorzien hebben, maar verder geen levende ziel tegenkom. Vervolgens wandel ik naar het meer dat daar in de buurt ligt, waar ik zowaar zwanen, een zwaluwnest en een handvol mussen spot. Omdat het inmiddels hard begint te waaien en ik letterlijk de bui voel hangen, loop ik terug naar het treinstation. Dan barst het onweer in alle hevigheid los, zodat ik even later in de trein naar Riga zit, die ieder station voller raakt met doorweekte badgasten die als verzopen katten, met een verwilderde blik in de ogen, kijken naar hoe buiten de zondvloed begonnen is.
Gelukkig blijkt de zondvloed van korte duur, hoewel er in Riga een half bos ontworteld of kapotgewaaid is. Dat blijkt de volgende dag, als ik Riga ga bekijken.
Anders dan Vilnius is Riga wel een erg leuke en mooie stad. Ik ben echter niet de enige die dat vindt, vandaar dat het er razend druk (maar wel gezellig) is. Hier bezoek ik het museum van de bezetting, wat goed aansluit bij het museum in Riga en mijn kennis over (en afkeer van) de geschiedenis van dit gebied danig vergroot.

's Middags spreek ik af met Stephan, een vriend en bovenbuurman uit Amsterdam die vanuit Tallinn hierheen gekomen is. We besteden de middag en avond in het oude stadshart en hij overtuigt mij ervan dat ik naar Tallinn moet komen. Hij heeft daar een vriend waar ik wel mag logeren. Na enige twijfel besluit de kop-kant van een munt dat ik dan inderdaad maar de bus naar Tallinn moet pakken.
Dinsdag ben ik inderdaad in Tallinn aangekomen. Het logeeradres dat Stephan me aanraadde is fenomenaal, het is een reusachtig penthouse vlakbij de oude stad, dat Chris (De bewoner) in zijn eentje ter beschikkking heeft omdat hij het van zijn Amerikaanse werkgever toegewezen heeft gekregen. Omdat hij ruimte in overvloed heeft laat hij veel reizigers bij hem logeren via couchsurfing, een internationale internet-gemeenschap waarin mensen bij elkaar kunnen logeren voor niets. savonds ben ik met hem, zijn andere gasten (vier Polen), twee Denen en een Amerikaan (ook couchsurfers) in de stad wat wezen drinken; erg gezellig, maar erg laat. We eindigden in een karaoke-bar, waar ik samen met de Denen mijn uitspraak van het Ests (onbegrijpelijk en haast net zo vreemd van klank als het Hongaars) op de proef heb gesteld door Estste hits mee te zingen (de melodie liet zich, zoals het vaak is met karaoke-hits, al na twee regels raden).

Woensdag heb ik Tallinn beter bekeken. Het is een erg mooie stad moet ik zeggen, al lopen ook hier hordes toeristen rond, wellicht nog meer dan in Riga. Het grote verschil met Riga is dat er hier naast veel oude gebouwen in de binnenstad ook veel moderne panden te vinden zijn die met heel veel aandacht zijn vormgegeven. Estland is wat dat betreft een stuk voor op Nederland; wat design betreft kunnen we nog veel van ze leren. Estland vind ik eigenlijk ook helemaal geen Oost-Europa meer; afgezien van een overheersing door Rusland is er weinig wat ze met andere Oost-Europese landen gemeen hebben. Hetzelfde geldt natuurlijk voor Hongarije, maar dat vind ik dan ook geen Oost-, maar Midden Europa.

Woensdagavond nam ik de nachtbus terug naar Vilnius, om donderdag meteen verder te reizen naar Gruto, een plaatsje vlakbij de grens van Wit Rusland. Daar bezocht ik Gruto Parkas, waar allerhande soviet-standbeelden (Lenin, Stalin en kornuiten en Marx, die het allemaal toch niet zo bedoeld kan hebben) geplaatst zijn in een mooi naaldbos. Op de achtergrond schalt soviet-muziek door luidsprekers in donkergroene uitkijktorens, goed verscholen in het bos. Het doet allemaal wat potsierlijk aan en dat is waarschijnlijk ook de bedoeling, want het geheel is nogal controversieel. Veel mensen vinden het niet correct om de standbeelden van de voormalig overheersers (en misdadigers, want dat zijn het!) openbaar getoond worden, ongeveer om dezelfde reden als dat wij geen standbeelden van Hitler op de hei bij Westerbork neerzetten. Daar zit natuurlijk wat in, maar aan de andere kant staat uitgebreid (en natuurlijk van de kant van de Litouwers) uitgelegd wat dit regime precies inhield. En het is daarom dat ik het er bijzonder interessant vind, want ik vind zelden een museum of tentoonstelling waarin uitgebreid ingegaan wordt op hoe dit regime werkte, terwijl ik dat nu juist graag wil weten. Het is natuurlijk niet zomaar dat ik dolgraag naar Minsk ga ;)

Na Gruto Parkas ben ik met een wonderbaarlijk goed aansluitende busverbinding naar Kaunas gereisd, waar ik nog even rondgekeken heb voor ik weer naar Vilnius vertrok. Niet veel bijzonders, al heb ik me best vermaakt op een terrasje aan het water.

Gisteren heb ik vanuit Vilnius mijn laatste daytrip gemaakt naar Trakai. Het is een klein plaatsje waar een oud kasteel op een eiland ligt. Het kasteel is recentelijk gerenoveerd met strak gemetselde rode baksteen, wat het er wel wat minder authentiek uit doet zien. Toch is het een mooie setting en biedt het geheel een ultieme vakantie-plek. Ik heb de hele dag dan ook niet veel anders gedaan dan rondwandelen, zwemmen en cider drinken. Dat is hier een erg populaire vervanging voor bier, dus voeg ik mij daar maar naar.

Vanochtend ben ik vroeg opgestaan, omdat om 6.40 mijn trein naar Minsk vertrok. Daar aangekomen werd mijn ticket echter geweigerd, omdat ik geen plaats-reservering bleek te hebben. Bij het loket begrepen ze geen woord van wat ik zei en na veel stress en heen en weer rennen tussen loketten heb ik uiteindelijk de trein gemist. Groen van ergernis en woede (zo ontzettend weinig medewerking!) kwam ik uiteindelijk bij de informatie-office, waar ze wel engels spraken. De volgende trein gaat pas om 14.16. Het kostte me erg veel moeite me daar overheen te zetten, maar eenmaal bedaard kwam ik gelukkig tot het inzicht dat ik natuurlijk ook gewoon een bus kon proberen. Goddank gaat die om 9.00, dus kom ik vandaag toch nog in Minsk terecht en heb ik zowaar tijd om de stad te bekijken. Ik ben vreselijk benieuwd. Enig vooronderzoek vertelt mij dat hier voorafgaand aan verkiezingen nog mensen in de oppositie spoorloos verdwijnen, of zonder goede reden worden vastgezet. Het regime van Lukashenko is volgens mij de laatste van zijn soort in Europa en na het zien van al die musea over de Soviets hoop ik maar dat het er in Belarus toch iets normaler aan toe gaat en dat de geheime dienst hier niet dagelijks mensen kogels door hun hoofd jaagt. Brr!

Ik moet er vandoor, anders mis ik straks ook mijn bus. Dat zou ik mezelf nooit vergeven!

Aju!